Een historisch boek van Mathieu Segers
Door: Ron van Es
Het boek van Mathieu Segers – ‘Reis naar het continent — Nederland en de Europese integratie, 1950 tot heden’ (uitgever Prometheus) – begint met een regel uit het boek ‘Terugkeer naar Atlantis’ van Hubert Lampo: ‘Gebeuren er dingen met en toch buiten mij?’ Ik neem aan dat de cursiveerde woorden in deze regel door de auteur zijn aangebracht — en voor wie het niet meer weten: Hubert Lampo was een uitermate succesvol auteur in het genre magisch realisme.
Er gebeuren zaken in de verhalen van Hubert Lampo die logisch en realistisch lijken, maar waar altijd een dubbele laag in zitten van het bovennatuurlijke. ‘Iets’ dat ingrijpt in het dagelijks bestaan. Ik laat het aan jou over waarom de auteur juist deze regel voorin het boek heeft willen citeren, maar het boek zelf van Hubert Lampo gaat over het graven in het verleden door de hoofdpersoon om zo meer te weten te komen over de geheimzinnige verdwijning van zijn vader en diens grenzeloze belangstelling voor het verdwenen eiland Atlantis.
Mathieu Segers is hoogleraar eigentijdse Europese geschiedenis en Europese integratie aan de Universiteit Maastricht. Het kan ook bijna niet anders dan dat van hem dit standaardwerk over de Europese integratie — en de plaats van Nederland daarin — moest komen. Gedetailleerd beschrijft hij de moeizame weg naar die integratie die overigens nooit tot stilstand lijkt te komen. Niet alleen nieuwe landen in Europa voegen zich bij de EU, maar ook de rol van het Schengenverdrag en de (on)stabiliteit) van de Europese munt is altijd voorpaginanieuws.
Alles wat de EU doet en wil doen, heeft direct betrekking op alle inwoners van die EU.
Mathieu Segers beschrijft in zijn boek de totstandkoming van wat de EU vandaag de dag is, vanaf 1947 tot de periode na 1992 (het Verdrag van Europa). Dat is niet alleen een lange weg — vergeet de historie van Europa met alle oorlogen en grote verschillen niet — maar groeit langzaam uit tot veel meer dan een economische unie.
Via de verhalen van talloze Europese politieke leiders wordt het verhaal verteld, waarbij de val van de Muur en het weer één worden van Duitsland in 1992 heel belangrijk is geweest. Niet voor niets begint het boek juist met dat feit. ‘In de jaren die volgden op die historische periode van de val van de Muur, het einde van de Koude Oorlog en de oprichting van de EMU, werd Nederland langzaam maar zeker gedwongen om de Europese werkelijkheid onder ogen te zien. Een werkelijkheid waar het niet buiten stond, maar onderdeel van was.’
Wie iets wil weten over die Europese eenheid, de rol van de EU in onze eigen politieke besluitvorming en de dagelijkse realiteit (niet magisch), moet dit boek lezen. Om te begrijpen hoe we juist alleen vanuit integratie verder met elkaar kunnen de komende decennia. Nee, niet alles wat EU ademt wordt begrepen, of is van goede kwaliteit, maar dat geldt ook voor de Nederlandse politiek en haar leiders.
Mathieu Segers eindigt zijn indrukwekkende boek met de epiloog ‘De lokroep van Kalypso’ (ook hier weer een vleugje magisch realisme) met deze zinnen: ‘Zoals Homerus’ reisheld Odysseus zich jarenlang gevangen liet houden op een verlaten eiland door de aantrekkelijke nimf Kalypso, zo werd Nederland regelmatig verleid tot vormen van mentaal isolement. Odysseus werd uiteindelijk bevrijd door ingrijpen van buitenaf.’ Nederland als natie los van de wereld zal niet meer bestaan, beter is het dus goed te weten met wie we in hetzelfde schuitje zitten (op weg naar Ithaka).
Deze recensie verscheen eerder op Medium: https://ronvanes.medium.com/reis-naar-het-continent-cea7956173c0
Ron van Es is mentor bij de School for Purpose Leadership.